ALERGIA

Alergia i alergeny

Alergie - tak zwane patologiczne uczulenia, nadwrażliwość - to zmora osób uczulonych na pyłki roślin i ziół kwitnących. Alergia może się objawiać łagodnie, jak w przypadku kataru czy łzawienia, aż po zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny i śmierć.

Termin alergia został użyty pierwotnie przez Clemensa Petera von Pirqueta, wiedeńskiego pediatrę i naukowca w 1906 roku. Oznacza on dosłownie odmienną reakcję (gr. allos – inny + ergos – reakcja). Początkowo uważano, że za wszelkie reakcje nadwrażliwości odpowiedzialne jest nieprawidłowe wytwarzanie przeciwciał klasy IgE. Dopiero dalsze badania prowadzone wspólnie przez Robina Coombsa i Philipa Gella w latach 60. XX wieku, doprowadziły do odkrycia czterech (obecnie pięciu) odmiennych typów reakcji nadwrażliwości.  

Każdą alergię wywołuje w organizmie tak zwany alergen - substancja, rozpoznawana przez organizm jako obca, wywołująca nieprawidłową reakcję odpornościową organizmu (alergiczną - uczuleniową). Alergeny nie posiadają wspólnej budowy strukturalnej i chemicznej i dlatego może być nim każda substancja pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, chemicznego. Alergenem mogą być także leki. 

W zależności od drogi, jaką alergen wnika do organizmu, możemy je podzielić na:

• alergeny wziewne (np. pyłki traw, szczątki roślin, roztocza, szczątki zwierząt), wdychane wraz z powietrzem, mogące wywołać u osoby uczulonej atak astmy lub katar alergiczny
• alergeny kontaktowe, wywołujące reakcję chemiczną w kontakcie ze skórą (np. składniki proszków do prania, lateks, metale, leki, szczególnie antybiotyki β-laktamowe oraz kuraropochodne leki stosowane w anestezji)
• alergeny pokarmowe (czyli takie, które są obecne w pokarmach, np. w żółtku jaja kurzego), mogące wywoływać wysypki skórne, biegunkę, a także objawy ze strony dróg oddechowych, z reguły jednak mniej nasilone niż spowodowane przez alergeny wziewne
• alergeny wstrzyknięte bezpośrednio do tkanek (np. jad owadów wstrzyknięty pod skórę), które mogą powodować szereg objawów: od obrzęku w miejscu wstrzyknięcia po ciężką reakcję całego organizmu (wstrząs anafilaktyczny)

Alergeny nie wykazują szczególnych podobieństw, nie można więc określić, czy dana substancja może być alergenem, czy nie. Najczęściej spotykane alergeny to:

• Dym papierosowy i smog. W skład smogu miejskiego wchodzi kurz o silnym potencjale alergizującym, podejrzewa się także udział węglowodorów aromatycznych, obecnych także w dymie papierosowym i odpowiedzialnych za jego właściwości alergogenne.
• Roztocza – szczególnie alergogenne są gatunki z rodzajów Dermatophagoides oraz Euroglyphus. Alergeny pochodzące z roztoczy to enzymy jelitowe obecne w ich odchodach (grupa 1 alergenów roztoczy) oraz białka tkanek (grupa 2 alergenów roztoczy)
• Kurz – jego potencjał alergizujący jest często związany z istnieniem w nim roztoczy, ich odchodów lub fragmentów tkanek. Gatunkiem odpowiedzialnym zwykle za alergiczne właściwości kurzu jest Dermatophagoides pteronyssinus
• Pyłki roślin, wywołujące alergię szczególnie często i występujące w okresie od marca do października
• Sierść zwierzęca
• Pasożyty, np. owsiki.

Katar, kichanie, łzawienie oczu, kaszel etc. są tak uciążliwe, że czasami uniemożliwiają pracę, wykonywanie codziennych czynności i życie w ogóle. Sprawdź, czy obok twego miejsca zamieszkania występują te rośliny, które odpowiadają za twoje dolegliwości... 

AMBROZJA

Roślina należąca do gatunku astrowatych, której okres kwitnienia przypada na przełomie sierpnia i września i utrzymuje się aż do października. Pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie jest główną przyczyną alergii wziewnej. Dla alergików w Europie długo nie stanowiła zagrożenia, ale w latach sześćdziesiątych XX wieku przywędrowała do Polski. Roślina ta wysiewana jest głównie wraz z importowanym zbożem, dlatego najczęściej jest spotykana w okolicy kolejowych stacji przeładunkowych elewatorów zbożowych i punktach oczyszczania ziarna zbóż. W Polsce występują trzy gatunki ambrozji:

• ambrozja bylicolistna
• ambrozja zachodnia
• ambrozja trójdzielna

Typowe objawy alergii wywołanej pyłkami ambrozji to kichanie, obrzęk nosa, wodnisty katar, swędzenie nosa, gardła, skóry, oczu, kaszel i potrzeba odkrztuszenia. Osoby chore na astmę również mogą mieć zwiększone problemy z oddychaniem i częstsze napady duszności. U osób uczulonych na ambrozję może ujawnić się alergia krzyżowa z alergenami rumianku, melona i banana. Okres pylenia: Od II dekady sierpnia do I dekady października.

BABKA

To roślina owado i wiatropylna. W Polsce występują trzy gatunki babki, a dwa z nich są objęte całkowitą ochroną gatunkową (babka nadmorska i babka pierzasta) Babka lancetowata - jest rośliną typowo wiosenno letnią. Pyli zatem od maja do sierpnia. Nasilenie objawów może wystąpić na przełomie czerwca i lipca. Objawy nie są tak dokuczliwe, jak przy uczuleniu na pyłki traw. 

Typowe objawy alergii: Najczęściej pojawia się sezonowy nieżyt nosa wraz z zapaleniem spojówek; (czasem zapalenie spojówek występuje samoistnie), rzadko występuje astma, pokrzywka i AZS (atopowe zapalenie skóry). 

Okres pylenia babki przypada na maj, czerwiec i lipiec. W Polsce jej stężenie nigdy nie osiąga wysokich wartości. Alergia na pyłki babki może przyczynić się do alergii krzyżowej z alergenami selera, arbuza, pietruszki, ziół, przypraw i leków ziołowych, jabłka i marchewki.

BRZOZA

Pyłki brzozy są w Polsce, zaraz po pyłkach traw, najczęstszą przyczyną pyłkowicy. Najbardziej pospolitym gatunkiem brzozy występującym w Polsce jest brzoza brodawkowata. Okres pylenia brzozy trwa od marca do czerwca.

Typowe objawy alergii: Skórne uczulenie i zespół alergii jamy ustnej oraz sezonowy nieżyt nosa. Szczególnie narażane na OAS są osoby obciążone atopią, która występowała u obojga rodziców. Alergia na pyłek brzozy jest bardzo częsta.

U uczulonych na brzozę najczęściej pojawia się reakcja krzyżowa z alergenem pyłku buku, dębu, olchy, jesionu, leszczyny, kasztanowca, a także z alergenami pokarmowymi jabłka, gruszki, kiwi i surowej marchewki. Rzadziej dochodzi do reakcji krzyżowej z alergenami drzew oliwnych, rzepaku, trawy/zboża, bylicy, a także śliwki, brzoskwini, banana, mango, pomarańczy, surowych ziemniaków, soi, anyżu, papryki, pieprzu, kminku, kolendry i orzechów. Okres pylenia od III dekady marca do III dekady maja.

BUK

Buk należy do rodziny bukowatych. W naturze występuje 10 gatunków buka, lecz w Polsce rośnie jeden gatunek: buk naturalny i jego pylenie nie przybiera wysokich wartości, a w północno-wschodniej części kraju nie występuje.

Typowe objawy alergii - pyłek buka bywa większym problemem dla alergików niż pyłek dębu. 

Okres jego pylenia rozpoczyna się na przełomie kwietnia i maja. Osoby uczulone na ten alergen mogą spodziewać się nasilonych objawów przez pierwsze dwa tygodnie maja, po czym powinny one ustąpić. Do reakcji krzyżowej dochodzi najczęściej z pyłkami brzozy a rzadziej olchy i leszczyny. Pyły drewna bukowego są rakotwórcze. Okres pylenia: od III dekady marca do III dekady kwietnia.

BYLICA

To najobficiej pylący i jednocześnie najsilniej uczulający chwast występujący w naszym kraju. Pyłki bylicy to trzecia - po pyłkach brzozy i traw przyczyna alergii. W Polsce najczęściej występuje bylica pospolita.

Typowe objawy alergii: katar sienny, zapalenie spojówek, kichanie, zmiany skórne w tym atopowe zapalenie skóry. Czasem może pojawić się astma oskrzelowa.

Do najczęstszych reakcji krzyżowych dochodzi z alergenami ambrozji, rumianku (w tym również zawartego w herbacie i lekach), złocienia, słonecznika, surowej marchewki, selera, anyżu i curry. Rzadziej dotyczy to alergenów brzozy, drzewa oliwnego, traw/zbóż, jabłek, gruszek, śliwki, brzoskwiń, kiwi, mango, grochu, pomidora, kopru, papryki, karczocha, liczi, pieprzu, kminku, kolendry, curry, chili, lubczyku, cynamonu, gałki muszkatołowej, kardamonu, bazylii, majeranku, oregano, tymianku i orzechów. U uczulonych na pyłki bylicy możliwe jest wystąpienie alergii na lateks. Okres pylenia: od II dekady lipca do III dekady września. 

DĄB

Drzewo to należy do rodziny bukowatych. W polskich lasach występuje dąb szypułkowy i bezszypułkowy, a w parkach dąb burgundzki, czerwony i omszony. Okres jego pylenia przypada na trzecią dekadę kwietnia i trwa przez cały maj, a także miesiące letnie aż do wczesnej jesieni. Miejsca, gdzie można zaobserwować jego wysokie stężenie to np. parki i przydrożne aleje. 

Typowe objawy alergii: Ponieważ kwitnie krótko, a pod koniec okresu pylenia już niezbyt intensywnie, nie jest bardzo niebezpieczny, ani uciążliwy. Jego pyłek nie wchodzi również w uciążliwe reakcje krzyżowe z innymi alergenami. Jednak osoby uczulone na pyłek dębu powinny również uważać na pyłek brzozy. 


Do reakcji krzyżowych najczęściej dochodzi z alergenami pyłków brzozy. Mimo swoich alergizujących właściwości dąb znajduje szerokie zastosowanie w lecznictwie. Okres pylenia: od III dekady kwietnia do III dekady maja.

KOMOSA - Lebioda - Gęsia stopa

Pospolity chwast, który występuje powszechnie w przyrodzie i jest szeroko stosowany w ziołolecznictwie - szczególnie korzeń i liście; pomagała w leczeniu zapalenia oskrzeli, łagodziła kaszel, stosowano ją do przykładania na rany. Komosa jest jadalna, ale należy uważać na stare liście, oraz nasiona, które są trujące. 

Typowe objawy alergii: katar, zatkany nos, bóle głowy, zapalenie spojówek, w najgorszym wypadku astma. Dość częste uczulenie na słońce z przykrymi objawami na skórze - obrzęki i przebarwienia oraz biegunkę mogą mieć ci, którzy spożywają tę roślinkę. Drugim przykrym faktem jest to, że pyłek komosy bardzo lubią pszczoły i osoby uczulone na komosę powinny raczej unikać miodów...

Okres pylenia komosy rozpoczyna się pod koniec czerwca i trwa aż do połowy października, ale stężenie pyłków jest niskie przez cały okres pylenia. Dlatego komosa nie wywołuje objawów alergicznych w dużym nasileniu. Okres pylenia: od I dekady czerwca do III dekady września.

LESZCZYNA

W Polsce naturalnie występuje tylko jeden gatunek leszczyny (leszczyna pospolita). Tworzy ona piętro podszytu w lasach liściastych porastających duże obszary. Pierwsza zaczyna pylić leszczyna, a zaraz za nią olcha.

Typowe objawy alergii: sezonowy nieżyt nosa, astma oraz inne objawy kliniczne. Pyłki leszczyny i olchy wywołują także zapalenie spojówek, wypryski powierzchniowe (u osób z nadwrażliwością na pyłki traw i chwastów), pokrzywkę kontaktową (z reguły u osób, które wykazują nietolerancję jarzyn lub owoców), a czasem ostrą pokrzywkę.

Okres pylenia leszczyny zaczyna się w drugiej dekadzie stycznia i trwa do drugiej dekady kwietnia. Pyłki leszczyny tworzą reakcje krzyżowe z alergenami pyłków brzozy, buka, olchy. U uczulonych na pyłki leszczyny możliwa jest także alergia krzyżowa z alergenami pokarmowymi orzechów. Okres pylenia: od III dekady stycznia do I dekady kwietnia.

OLCHA

To drzewo z rodziny brzozowatych jest powszechnie wykorzystywane do produkcji sklejki, instrumentów, łodzi i jachtów. Występuje ona w klimacie umiarkowanym najczęściej w pobliżu zbiorników wodnych.  

Typowe objawy alergii są podobne do objawów alergii spowodowanej przez pyłki leszczyny, która zaczyna pylić pierwsza. Pyłki wywołują zapalenie spojówek, wypryski powierzchniowe (u osób z nadwrażliwością na pyłki traw i chwastów), pokrzywkę kontaktową (u osób, które wykazują nietolerancję jarzyn lub owoców), a czasem ostrą pokrzywkę.

Okres pylenia olchy rozpoczyna się w drugiej połowie stycznia i trwa aż do końca kwietnia. Najwyższe stężenia olchy odnotowuje się w marcu i wówczas może ona powodować silne objawy alergiczne. Do reakcji krzyżowych dochodzi z alergenami brzozy, buku, leszczyny. Okres pylenia: do II dekady lutego do I dekady kwietnia.

SZCZAW

Szczaw jest rośliną uprawną i leczniczą z rodziny rdestowatych. Powszechnie znana jest jej dzika odmiana, którą można znaleźć na łąkach i rowach w całej Europie. Można ją jednak również uprawiać. Odmiana ogrodowa są delikatniejsze w smaku i mają większe liście. Szczaw bywa wykorzystywany w kuchni jako warzywo lub przyprawa. 

Typowym objawem alergii to uczulenie na szczaw, jednakże występuje stosunkowo rzadko. Osoby uczulone na pyłek szczawiu mają trudności z oddychaniem, łzawieniem oczu, bólami głowy i pieczeniem w nosie. 

Okres pylenia szczawiu rozpoczyna się z początkiem maja i trwa aż do końca sierpnia. Szczaw osiąga średnie stężenie w atmosferze i nie należy do popularnych alergenów. Okres pylenia: od I dekady maja do III dekady września.

POKRZYWA ZWYCZAJNA

To bylina powszechnie występująca na terenie całej Polski np.: w lasach i ogrodach. Jest jadalna, lecznicza i bywa przyczyną alergii.

Okres pylenia pokrzywy rozpoczyna się w maju i trwa aż do września. W czerwcu przybiera ono na sile, natomiast w lipcu stabilizacji. Wraz z końcem sierpnia następuje stopniowe osłabienie jej pylenia.

Typowe objawy alergii: pieczenia oczu, zatkany nos, kichanie, bóle głowy, ogólne osłabienie. Nie wolno lekceważyć nieżytu nosa, bo może to doprowadzić do astmy.

Uczulenia na pyłek pokrzywy należą do rzadkości. Roślina ta ma zastosowanie w kosmetyce i ziołolecznictwie. Okres pylenia: od I dekady maja do III dekady września.

TOPOLA

Popularne drzewo, z którego wytwarza się celulozę, papier i zapałki. W Polsce występują cztery gatunki topoli: czarna, biała, szara i osika.

Typowe objawy alergii wywołanej przez pyłki topoli występują niezwykle rzadko.  

Okres pylenia topoli rozpoczyna się w marcu i trwa aż do połowy maja. W połowie kwietnia pylenie topoli przybiera znacznie na sile. Za objawy alergiczne odpowiada pyłek topoli, a nie jak twierdzono wcześniej - unoszący się w powietrzu puch topoli. Czasem jednak może puch działać drażniąco na górne drogi oddechowe, ale nie wywołuje uczuleń. Pyłki topoli mogę często wchodzić w reakcje krzyżowe z alergenami pyłków wierzby. Okres pylenia: od II dekady marca do III dekady kwietnia.

TRAWY

Trawy zalicza się do rodziny wiechlinowatych, do których należy około 11 tysięcy gatunków traw stepowych, łąkowych i pastwiskowych, a także rośliny uprawne np. zboża. 

Trawy pylą długo i intensywnie i alergizują najmocniej, niestety, to właśnie topola niesłusznie uważana jest za głównego winowajcę kataru, łzawienia oczu, duszności, zapalenia zatok i wszystkich innych oznak alergii w tym czasie. Typowe objawy alergii to kaszel i kichanie, zatkany nos, zmęczenie, bóle głowy, zapalenie zatok.  

Okres ich pylenia rozpoczyna się wraz z początkiem maja i trwa aż do drugiej dekady września. Na intensywności przybiera on w czerwcu, a wysokie stężenie utrzymuje się aż do połowy lipca. 

U uczulonych na pyłki traw możliwa jest reakcja krzyżowa z alergenami pyłków brzozy, drzewa oliwnego, rzepaku i słonecznika (w tym również jego ziaren), a także alergenami pokarmowymi kiwi, pomidora, żyta, pszenicy, owsa, jabłek, gruszek, śliwek, brzoskwiń, melona, selera, cebuli i ryżu. Możliwe jest również wystąpienie uczulenia na lateks. Okres pylenia: od I dekady maja do II dekady września.

WIERZBA

Wierzba jest rodzajem drzewa lub krzewu, których to na terenie Polski możemy doliczyć się ok. 30 gatunków. Często rośnie na terenach wilgotnych i jest zapylana zarówno przez owady jak i wiatr. Pyłki wierzby osiągają największe stężenie w kwietniu i maju, jednakże cały okres pylenia w zależności od gatunku wierzby może trwać od marca aż do czerwca.

Typowe objawy alergii to uczulenia, ale nie występują one zbyt często. Bywa, że część pyłków wierzby przenosi się dzięki pszczołom do miodu i osoby uczulone na pyłki wierzby powinny miodu unikać.

Osoby uczulone na pyłki wierzby mogą zaobserwować reakcje krzyżowe z alergenami topoli. Okres pylenia: od I dekady marca do III dekady maja.

Kalendarz pylenia -  I półrocze

Kalendarz pylenia II półrocze

Więcej na temat uzdrawiania się z alergii dowiesz się na warsztatach:

http://ajurweda.blogspot.com/p/warsztaty.html

© Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone przez: ajurweda.blogspot.com