Nagietek lekarski

Przyjaciel każdego człowieka

Nagietek lekarski (Calendula officinalis L.) – gatunek rośliny jednorocznej należącej do rodziny astrowatych (Asteraceae Dumort). Jest pięknym barwnym pomarańczowym kwiatem mającym też lokalne nazwy: pazurki (Mazowsze), miesięcznica (Wlkp.), paznokietki (krakowskie). Prawdopodobnie przywędrował do nas z terenów śródziemnomorskich lub Iranu, a dobrze czując się w naszym klimacie - rozrastał się w przydomowych ogródkach.  Upiększał nasze ogrody, wykorzystywany był w kosmetyce, a także w kuchni do sałatek warzywnych i owocowych. Jego pięknym mocno pomarańczowy kwiat późnym latem i jesienią pokazuje swój urok w przydomowych ogródkach. Jest stosowany jako barwnik nadający tkaninom głęboki żółty kolor. Można go zbierać późną jesienią i suszyć na zimę, bo płatki nagietka są naturalnym lekiem. Roślina sama łatwo się rozsiewa, a wśród uprawianych odmian ozdobnych dostępne są formy wysokie i karłowate, a także o kwiatach dwubarwnych. Kwitnie od czerwca do września. Nagietek lekarski - jak sama nazwa wskazuje - jest od dawna wykorzystywaną rośliną leczniczą i pierwsze wzmianki o jego zastosowaniu w medycynie pochodzą już z XII w.

Hildegarda z Bingen - znana zielarka - w swej recepcie na zatrucie z roku 1150 pisze: "Kto by zjadł truciznę, albo gdy kogoś chciano otruć, niech zaparzy nagietka w wodzie, wyciśnie go i ciepły położy na żołądek. Nagietek truciznę rozrzedzi i wypędzi z wnętrzności. Potem niech chory zagotuje wino i wrzuci doń trochę nagietka, a to znowu zagotuje i wypije. W ten sposób z jego ciała wyjdzie wszystko, co było trucizną, albo przez nos, albo w ślinie wykasłanej i wyplutej".

Jak zbierać nagietka?

Zbieramy nagietki w słoneczne dni, około południa, kiedy już jego płatki obeschną z rosy i gdy są w pełnym rozkwicie. Liście rośliny też są jadalne - toteż można je wykorzystać do sałatek, a płatki do naparów lub na nalewki. 

Właściwości nagietka

Nagietek jest jedną z najbardziej uniwersalnych roślin leczniczych i kosmetycznych, bo w jego skład wchodzi wiele substancji. Zawiera saponiny i alkohole triterpenowe oraz ich estry, sterole, karotenoidy, flawonoidy, kumaryny oraz olejek eteryczny. W płatkach kwiatu nagietka są również związki śluzowe, kwasy organiczne, gorycze, żywice, poliacetyleny i polisacharydy, witamina C i sole mineralne. Tak różnorodny zestaw substancji aktywnych i ich znaczne stężenie sprawiają, że nagietek ma wszechstronne zastosowanie. Nagietek leczy ze stanów zapalnych, przyspiesza gojenie się ran, wspomaga wątrobę, stymuluje układ immunologiczny zwiększając ogólną odporność organizmu i jego zdolność do obrony przed chorobotwórczymi mikroorganizmami. Umożliwia skuteczną obronę organizmu przed zakażeniem, a preparaty z nagietka pomagają także odzyskać siły po chorobie.

W leczeniu nagietkiem stosuje się też wyciągi alkoholowe i olejowe z kwiatów nagietka. Leczenie tymi preparatami łagodzi uszkodzenia skóry, kontuzje, rany, wrzody, obtarcia i stłuczenia, żylakowe owrzodzenia, odmrożenia, wysypki skórne, rany pooperacyjne, zapalenia skóry, żylaki odbytu (hemoroidy).

Osłania i wzmacnia żołądek i jelita

Dzięki temu, że nagietek ma działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze, niszczy drobnoustroje, które mogą sprzyjać stanom zapalnym śluzówki i owrzodzeniom żołądka. Działa ochronnie na jelita i śluzówkę żołądka, pobudza procesy regeneracyjne. Polecany jest w formie naparów osobom z chorobą wrzodową, zapobiega rakowaceniu czynnych wrzodów żołądka i jelit. Szczególnie polecany w przewlekłym i opornym na inne leki wrzodzie żołądka i dwunastnicy oraz we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.  

Usuwa stany zapalne

Dzięki swym bakteriobójczym i grzybobójczym właściwościom nagietek jest wykorzystywany w leczeniu stanów zapalnych gardła, krtani, jamy ustnej oraz w zwalczaniu paciorkowców i gronkowców, a także stanów zapalnych spojówek. Płukanki przygotowujemy z naparu albo nalewki rozcieńczonej wodą.  

Wspomaga pracę wątroby

Polecany do picia w stanach zapalnych dróg żółciowych, zwiększa ilość soku żołądkowego oraz żółci i ułatwia ich przepływ do dwunastnicy przyspieszając czynności wydzielnicze. Preparaty lub napary z nagietka są stosowane w nieżytach spowodowanych niedokwaśnością żołądka i nieżytach jelit. Nagietek działa też rozkurczowo w przewodzie pokarmowym, toteż łagodzi dolegliwości bólowe po operacjach żołądka i dróg żółciowych. Dobrze działa na wątrobę i upośledzenie czynności wątroby po przebytym zapaleniu wirusowym lub zatruciu (toksynami lub grzybami). 

Doskonały na kobiece dolegliwości

Herbatka z nagietka dzięki swemu rozkurczowemu działaniu pomaga przy zaburzeniach miesiączkowych i łagodzi bóle menstruacyjne. Łagodzi również objawy PMS. Napary z nagietka, stosowane do podmywań albo nasiadówek, pomagają dbać o higienę intymną, likwidują podrażnienia skóry, świąd, upławy. Jako środek przeciwzapalny i bakteriobójczy stosuje się nagietek na błony śluzowe, przeciw rzęsistkom (irygacje i tampony), a nawet we wczesnych stanach nowotworowych - jeśli onkolog pozwoli. Łagodzi zawroty głowy i dolegliwości okresu przekwitania (klimakterium).

Poprawia nastrój i zmniejsza stres

Zastosowanie w aromaterapii olejek eteryczny z nagietka ma bardzo duże, ale osoby z niskim ciśnieniem powinny uważać, aby nie przesadzić z wdychaniem olejku, bo może jeszcze bardziej obniżyć ciśnienie krwi. Wdychanie olejku, albo kąpiel z dodatkiem olejku z nagietka odpręża, zwalnia tętno, obniża tętnicze ciśnienie krwi. 

Goi rany 

Doskonale przyśpiesza ziarninowanie i gojenie się ran i uszkodzeń naskórka oraz sprawia prawidłowy wzrost nabłonka. Maści z dodatkiem nagietka czy oliwka z dodatkiem esencji nagietka - są pomocne nie tylko przy otarciach i urazach skóry, ale także przy odleżynach, odmrożeniach i wszystkich stanach zapalnych żył i problemach z żylakami. 

Leczy oczy

Nagietek lekarski ze względu na właściwości przeciwzapalne i bakteriobójcze ma duże zastosowanie przy leczeniu stanów zapalnych spojówek i przemęczeniu oczu (jest składnikiem niektórych kropli do oczu). Zapobiega nadmiernemu wysuszeniu narządu wzroku i łagodzi jego podrażnienia.

Działa wzmacniająco

Dzięki saponinom trójterpenowym (podobnym do saponin żeń-szenia) nagietek stymuluje układ immunologiczny, zwiększając ogólną odporność i zdolność do obrony przed mikroorganizmami chorobotwórczymi. Zwiększa również aktywność układu siateczkowo- -śródbłonkowego (fagocytarnego) i tym samym umożliwia skuteczną obronę przed zakażeniem. Preparaty z nagietka pomagają także odzyskać siły po chorobie.

Na raka i stany zapalne

Zapobiegawczo, pomocniczo w leczeniu innymi lekami podaje się nagietek w nieoperacyjnym nowotworze żołądka, stanach przedrakowych w przewodzie pokarmowym, a także w zbyt długo utrzymujących się zapaleniach błon śluzowych, wrzodach z krwawieniami oraz w momencie braku poprawy zdrowia po innych lekach.

Zastosowanie nagietka w kosmetyce

Nagietek, w związku z jego właściwościami leczniczymi, bywa stosowany w kremach gojących dłonie po odmrożeniach lub oparzeniach. Poprawia stan skóry doskonale ją regenerując toteż jest także składnikiem maseczek, mleczek, kremów, past, szamponów i olejków na cerę suchą, łuszczącą się i skłonną do infekcji, zaczerwienienia i pękania. Pomaga uporać się ze wszystkimi złuszczeniami, zaskórniakami i trądzikiem, a także przeciwdziała rozstępom. Nawilża i zmiękcza skórę, wygładza i ochrania. Kosmetyki z nagietka szczególnie polecane są dla osób mających problemy ze skórą oraz dla skóry zniszczonej, suchej i wrażliwej.

Uwaga: Zawsze konieczna jest kontrola lekarska jeżeli używamy nagietka w połączeniu z innymi lekami. Nagietek możemy zalecać w połączeniu z innymi ziołami do stosowania w ogólnym ubytku sił i odporności oraz na zakażenia bakteryjne i wirusowe przy przewlekłych i nie poddających się innym lekom dolegliwościach  serca i innych narządów wewnętrznych. 

Odmiany nagietka

• 'Geisha Girl' – odmiana wysoka o pełnych, pomarańczowych kwiatach
• 'Princess' – odmiana wysoka o dwubarwnych kwiatach z grzebieniastymi złotymi, żółtymi lub pomarańczowymi koszyczkami
• 'Fiesta Gitana' – odmiana karłowa o pełnych kwiatach w kolorze od kremowego do pomarańczowego
• 'Honey Babe' – odmiana karłowa o kwiatach pełnych w kolorach morelowym, żółtym i pomarańczowym

Polska farmakopea dopuszcza do obrotu tylko kwiaty języczkowe o pomarańczowej barwie.

Roślina jadalna 

Nasze babki wykorzystywały liście nagietka jako warzywo. Bogate w witaminy (m.in. A i C) i minerały, podobnie do liści mniszka pospolitego (Taraxacum officinale). Świeże płatki (kwiaty brzeżne) bywają siekane i dodawane do sałatek. Suszone płatki stanowią przyprawę do zup i ciast. Jako substytut szafranu używane są do doprawiania i barwienia ryżu i innych potraw. Jadalny, żółty barwnik otrzymywany z kwiatów brzeżnych stosowany jest także w przemyśle spożywczym do barwienia tłuszczów (margaryn) i żółtych serów.

Jak uprawiać nagietki

W Polsce nagietek lekarski jest uprawiany jako roślina jednoroczna, wysiewany jest pod koniec marca lub na początku kwietnia. Aby przedłużyć okres kwitnienia nagietka można go wysiewać partiami. Nagietki wystarczy plewić i podlewać dlatego to taki wdzięczny kwiat do hodowania, który nie ma wymagań co do gleby. Kwitną w 8 tygodni od wysiania, a jeśli kwiaty nie są zrywane - mogą się ukształtować nasionka, z których nagietek rozsiewa się samoczynnie. Taka rabatka może kwitnąć nawet do listopada, a bardzo dobrze rośnie w towarzystwie pomidorów. 

Magia nagietka

Nagietkowi od wieków przypisuje się właściwości magiczne. Jego wysuszone płatki rozsypane pod łóżkiem lub włożone pod poduszkę w płóciennym woreczku mają przynosić spokojny sen. Noszone zaś w pomarańczowym woreczku na wysokości splotu słonecznego, odpędzać mają wszelkie lęki, zwidy i strachy.

Kwiat nagietka może nam pomóc przewidywać pogodę. Jeżeli rano, przed godziną 9.00 płatki nagietka są rozchylone i ułożone równolegle do ziemi - to na pewno oznacza to iż w tym dniu nie będzie padał deszcz.  

STOSOWAĆ JEDYNIE ŚWIEŻO PRZYGOTOWANY NAPAR Z NAGIETKA. 

NIE PODAWAĆ NAGIETKA DZIECIOM PONIŻEJ 12 LAT.

UWAGA! Przeciwskazania do zażywania preparatów z nagietkiem:

• Uczulenie na nagietek lub inne rośliny z rodziny astrowatych.
• Ciąża i karmienia piersią - należy uważać w tym czasie na preparaty z nagietkiem, gdyż nie stwierdzono, czy ma on jakiś negatywny wpływ na ciążę i laktację. Ze względu na brak badań w tym kierunku - lepiej nie używać nagietka i jego mieszanek w czasie ciąży i karmienia.
• Może wystąpić u osób z alergią - skórna reakcja nadwrażliwości na nagietek. Jeżeli wystąpią jakieś objawy na skórze - należy powiadomić lekarza.

Więcej na temat uzdrawiania dowiesz się na warsztatach ajurwedy

http://ajurweda.blogspot.com/p/warsztaty.html

© Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone przez: ajurweda.blogspot.com